Het vernieuwde Rijksmuseum: inmiddels is het alweer ruim anderhalf jaar open. Maar dat maakt het niet minder interessant om in Amsterdam de prachtige collectie van dit museum te bekijken. Samen met collega Susan Scholten van CultuurBewust.nl deed ik dat ook. We verbaasden ons over de mooie kunstwerken, de fantastische indeling van het museum en de uitstraling van het gebouw. En het mooiste is: dit prachtstuk van een gebouw is nog steeds de moeite waard om te bekijken. Inspiratie nodig voor een dagje Rijksmuseum?
Na de tien jaar durende renovatie is alles weer teruggebracht in de stijl zoals de architect Pierre Cuypers het ooit bedoeld heeft: imposant, ruimtelijk en decoratief. Een belangrijk verschil met het oude Rijksmuseum is de indeling, enkel De Nachtwacht is op dezelfde plek teruggehangen. Ook al heeft het museum een schat aan prachtige schilderijen uit verschillende eeuwen, het is niet moeilijk te raden waarvoor de toeristen zijn gekomen. Veel van hen lopen met een cityguide van de Top-10 highlights in Amsterdam. Het Rijksmuseum staat op nummer één. Als ze een kaartje kopen aan de kassa, is het eerste wat ze vragen meestal: “Where is that ‘Rembrandt-thing’?”.
Hoogtepunten
Voor de entree van de tweede verdieping staan allemaal fotograferende mensen. Het is een ruime, hoge en lichte hal die de juiste sfeer aangeeft voor de schilderijen die achter de deuren hangen. Schilderijen uit de zeventiende eeuw, voornamelijk gemaakt door Nederlandse schilders, hangen hier. In elke nis van de zaal hangt een deel van de collectie. Jan Steen en Albert Cuyp trekken duidelijk minder mensen dan Johannes Vermeers (1632-1675) Melkmeisje. De rij voor het schilderij is zo dik dat van een afstand niet te zien is dat er een schilderij hangt.
De entree eindigt bij het hoogtepunt voor vele bezoekers: De Nachtwacht van Rembrandt (1606-1669. Als mieren krioelen mensen om het schilderij heen, van alle kanten worden foto’s gemaakt en zitten mensen te kijken naar het enorme kunstwerk. Maar ook op de eerste verdieping verdringen mensen zich voor een topstuk, het Zelfportret van Vincent van Gogh (1853- 1890).
Achthonderd jaar geschiedenis
Het Rijksmuseum vertelt het verhaal van achthonderd jaar Nederland, in bijna al haar facetten en haast zonder hiaten. We krijgen een goede indruk van de successen van Nederland overzee, het ontstaan van ons Koninkrijk en Nederland als koloniale macht. Bij de afdeling Speciale Collecties zijn de modellen van schepen te vinden die deze successen hebben geboekt.
De tactiek van oorlogsvoering op zee veranderde in de Gouden Eeuw: kunst, handel en nijverheid bloeiden in de zeventiende eeuw op en dit is allemaal te zien op de tweede verdieping van het Rijksmuseum. De afdeling achttiende-eeuwse kunst laat vervolgens met rijkelijk versierde en bijna kitscherige luxeobjecten zien dat het geld dat in de Gouden Eeuw is verdiend, goed werd uitgegeven. Al met al is het een logisch verhaal met een gevarieerde inhoud. Objecten ademen de eenvoudigheid van het boerenleven en stadsleven, maar ook de luxe van het leven van de zeventiende-eeuwse burgerij in Amsterdam.
De geschiedenis wordt in het Rijksmuseum niet alleen maar verteld door middel van pracht en praalstukken, maar wijst ons ook op de zwarte bladzijden uit onze geschiedenis. Een zaal op de verdieping die gewijd ons aan de negentiende eeuw, confronteert ons met ons slavernijverleden. Wanneer we de objecten uit de twintigste eeuw aanschouwen, worden we opnieuw geconfronteerd met de gruwelen van rassenonderscheiding. In 1910 deed de Nederlandse wetenschapper J.P. Rietweg de Zwaan onderzoek naar de fysieke kenmerken van mensenrassen. Hij maakte hiervoor gipsafdrukken van gezichten, welke in het Rijksmuseum te zien zijn. Schuin achter deze gezichten van gips is een kampjas te vinden die een 16-jarig meisje ooit in Ausschwitz heeft moeten dragen. Deze opstelling is misschien toevallig, maar de boodschap is duidelijk en pijnlijk.
De twintigste eeuw is de laatste schakel in het verhaal van de Nederlandse geschiedenis in het Rijksmuseum. Na alle zalen herontdekt te hebben is het tijd om naar buiten te gaan. Daar staan er rijen tot om de hoek. Ook al is de minimale wachttijd ruim anderhalf uur, veel mensen hebben het er voor over: het Rijksmuseum herontdekken.
